Een vergelijkbare oefening als bij Oefening: Drieklanken kunnen we doen met vierklanken. We voegen het oktaaf als interval toe aan ons akkoord en we ‘breken’ het akkoord. Oftewel, we spelen de noten niet tegelijk maar weer na elkaar.

RH

Oefening Vierklanken (RH)

LH

Oefening Vierklanken (LH)

TIPS:

• Langzaam en op je techniek letten;
• Elke dag even kort (5 min);
• Op alle akkoorden (toonsoorten);
• Start op 2 oktaven, later uitbreiden naar 3 en 4 oktaven qua bereik;
• Tempo niet zelf opvoeren, dat gaat vanzelf als het soepeler gaat (m.a.w. “wil het niet sneller doen”);

Houd het op 1 hand tegelijk. Met 2 handen tegelijk is dermate moeilijker dat het ten koste gaat van de oefening.

Vingers 3, 4 en 5 (middelvinger, ringvinger en pink) zitten ‘aan elkaar vast’. Deze vingers onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen is lastig en niet iets dat een mens van nature kan of in het normale leven doet. Mensen die een type diploma hebben zijn hierin vaak al geoefend. Voor ons als pianisten is dit een bijzonder aandachtspunt.

Onderstaande oefening benadrukt deze lastigheid. En het is nog enigszins een leuk deuntje.

Wederom geldt (TIPS):

• Langzaam en op je techniek letten;
• Elke dag even kort (1 tot 3x het deuntje);
• Tempo niet zelf opvoeren, dat gaat vanzelf als het soepeler gaat (m.a.w. “wil het niet sneller doen”).

NB. Begin, zowel links als rechts, met je 3e en 5e vinger!

 

Onze 2 handen moeten vaak noten spelen die op een bepaalde manier bij elkaar horen, het is tenslotte 1 muziekstuk, maar wel verschillende ‘rollen’ spelen. We spelen als pianist vaak:

• Een harmonie, noem het ‘middengebied’. De akkoorden van een nummer;
• Een melodie, meestal horen we die als ‘het hoge gebied’. De melodie spelen we doorgaans het meest rechts op het klavier;
• Een baspartij. Hoe eenvoudig ook, de bas legt de verbinding tussen ritme en harmonie. En de bastoon is bepalend voor (de benoeming van) het akkoord en de klank of kleuring die het geeft. De bas legt ook nadruk op de belangrijke tellen in een maat.

Deze partijen kunnen door verschillende instrumenten worden gespeeld en dus door verschillende mensen:

• Harmonie: gitarist
• Melodie: zanger of zangeres
• Bas: bassist

Vul dit aan met een drummer en je hebt een voltallige band! De drummer kan zich dan geheel op het ritme concentreren.
Wij pianisten moeten al deze onderdelen van een muziekstuk kunnen spelen, als we solo spelen. En als we samenspelen met 1 iemand dan hangt het ervan af welke rol die persoon vervult. Wij moeten dan alle andere rollen vervullen.
Oftewel, wat gezegd wordt over drummers (“dat die handen en voeten onafhankelijk van elkaar moeten kunnen bewegen”) dat geldt eigenlijk vooral voor pianisten. Met de voet stampen we de maat. En met onze (twee!) handen moeten we soms 3 rollen vervullen: bas, harmonie en melodie.

We zullen onze onafhankelijkheid moeten trainen. Laten we dat doen door uit te gaan van ‘afhankelijkheid’: de samenhang van het muziekstuk, de plaatsing van noten in een maat.
1. Links slaan we kwarten op onze knie, rechts ook kwarten:
   een – twee – drie – vier.
2. Links slaan we kwarten op onze knie, rechts achtsten:
   e-ne – twe-je – drie-je – vier-re.
3. Links slaan we kwarten op onze knie, rechts triolen:
   e-ne-me – twe-ne-me – drie-ne-me – vier-ne-me.
4. Links slaan we kwarten op onze knie, rechts zestienden:
   een-te-ne-te – twee-te-ne-te – drie-te-ne-te – vier-te-ne-te.
5. Kun je het ook andersom (links en rechts omdraaien)?

Enkele harmonische progressies komen vaak voor, ofwel omdat een heel nummer erop gebaseerd is ofwel omdat er in elk nummer wel een dergelijke opeenvolging van akkoorden zit. Deze progressies kunnen we apart oefenen, zoals je op een voetbal- of tennistraining ook apart op onderdelen traint.

De 1-4-5 is de basis voor het (over)bekende rock & roll schema. Maar we oefenen nu niet het schema of (bas)loopjes. We spelen de akkoord progressie en keren de ligging van elk akkoord telkens om.

RH

LH

oefening harmonische progressie 1-4-5 met omkeringen

TIPS:

• Langzaam en op je techniek letten;
• Elke dag even kort (5 min) maar je mag er natuurlijk eigen liedjes mee maken als je het leuk vindt!;
• Op alle akkoorden (toonsoorten).

Perfect van Ed Sheeran was weer eens een hit die bij nadere bestudering eigenlijk volledig op het meest eenvoudige akkoordenschema is gebaseerd. Maar ik kan je verzekeren, nagenoeg elk popnummer van na 2001 is dit schema of leunt er zwaar op;-)

Om deze progressie te oefenen spelen we de akkoorden eerst als ‘geheel’ en daarna gebroken. A, B en C zijn variaties verkregen door omkeringen.

TIPS:

• Op alle akkoorden (toonsoorten) oefenen!

Dé harmonische progressie uit de jazz muziek. De oefening kunnen we op toonsoort doen of chromatisch. En we kunnen de ligging van de akkoorden varieren.

Op toonsoort
De eerste 2-5-1 is die op C. En dat betekent Dm7 – G7 – Cmaj7. Dit zijn de normale ‘trappen’, zie “Les 4 | Harmonie: intervallen en harmonische progressies”.
We voegen de ‘9’ als toevoeging toe. In de eerste maat staat de 2-5-1 progressie van C.
Vervolgens (in maat 2) veranderen we de eindpositie (trap 1) in een ‘trap 2’ van de volgende 2-5-1 progressie. Oftewel, we maken van Cmaj7 een Cm7 en vormen daarmee een 2-5-1 op Bb, namelijk Cm7-F7-Bbmaj7. En zo verder. . . . .

Harmonische progressie 2-5-1

Chromatisch
We beginnen weer met dezelfde 2-5-1 op C.
Daarna een 2-5-1 een halve toon lager: Dbm7-Gb7-Bmaj7 (of C#m7-F#7-Bmaj7 zo je wilt).
En zo verder . . .

Harmonische progressie 2-5-1 chromatisch

Omkering
Deze progressie wordt vaak in onderstaande omkering gespeeld.

Harmonische progressie 2-5-1 omkering

Vanuit deze omkering als start kun je weer op dezelfde manier dalen, hetzij via de toonsoort, hetzij chromatisch.

Er zijn boeken vol geschreven (Czerny!) met stukken die eigenlijk alleen maar oefeningen zijn om de vingers te trainen, de zogenaamde Etudes. Nou zijn er diverse componisten die leuke etudes hebben geschreven, stukken die op zichzelf wel ‘liederlijk’ zijn. Ook vermaard jaz pianist Oscar Peterson heeft etudes geschreven. In de basis komt het natuurlijk altijd neer op het trainen van de soepelheid en onafhankelijkheid van de vingers. Als je verschillende etudes gaat doornemen stop je ook tijd (en energie) in het lezen van de noten. Vandaar dat ik hierbij standaard oefeningen geef die hetzelfde resultaat geven, als je de tips maar volgt!

A: groepjes van drie.

NB De cijfers is de vingerzetting.

B. de hand uitspelen

Je speelt steeds van de duim tot de pink (stijgend, bij “A”) of van de pink tot de duim (dalend bij “B”).

Oefening obv toonladder

TIPS:

• Op alle toonladders (toonsoorten) oefenen!
• Alleen voor de die-hards die concertpianist willen worden: doe het ook met links . . .
• . . .  maar altijd maar met 1 hand tegelijk . . . 2 handen tegelijk gaat ten koste van het leerdoel.

In de klassieke muziek zijn er veel ‘versieringen’. Manieren om het spel te verfraaien. De voorslag is er eentje die ook veel in jazz-, blues- en popmuziek wordt gebruikt. Je slaat een noot niet echt aan en hij mag qua tijdsduur niet ‘meetellen’. Je snoept hem dus af van de tijdsduur van een noot waar ie bijhoort. In de muziek notatie wordt het als een klein nootje geschreven. Bij alle noten zit de voorslag bij de onderste noot behalve bij het laatste akkoord. Daar zit de voorslag ‘in het midden’. Dit type versiering komt behalve in jazzy & bluesy muziek ook veel voor in de popmuziek (ballads!) dus vandaar ook onderstaande oefening. De voorslag is nu niet een halve noot hoger of lager maar een hele noot (interval = hele of grote secunde). En hij mag ook wat langer duren. In de instructie video zal ik het verschil laten horen. TIPS:

• Je kan dit zelf op meerdere akkoorden, intervallen of enkele noten oefenen.

Zowel links als rechts worden er nogal eens oktaven gespeeld. Links uiteraard als baspartij, denk aan de ‘Elton John Stijl’ voor ballads. Maar rechts om de melodielijn iets krachtiger te maken. De piano heeft als instrument namelijk wel het nadeel dat de hogere noten juist minder ‘sustain’ hebben. Ze klinken minder lang door en ze klinken van nature minder hard (volume) en je kunt er niets mee als ze eenmaal zijn aangeslagen. Om die laatste opmerking te begrijpen moet je denken aan een viool, trompet of saxofoon of (elektrische) gitaar. Instrumenten die heel goed melodielijnen kunnen spelen. Qua werking liggen die dichter bij de ‘menselijke stem’, oftewel het overnemen van zang partijen ligt dan meer voor de hand.

De piano heeft minder melodische mogelijkheden op dat vlak. Maar pianisten kunnen wel meerdere noten tegelijk spelen. Iets wat dan op een trompet of ander blaasinstrument nagenoeg onmogelijk is.

Als je de melodie niet direct twee-stemmig kan of wil maken (bijvoorbeeld omdat je niet weet welk interval je moet gebruiken) kun je de stem wel verdubbelen met het oktaaf.

Oefening met oktaven

Voor de LH is het goed om dit oefenen omdat je daarmee gelijk variaties van de baspartij onder knie krijgt, wat zeer bruikbaar is als je alleen speelt (solo-pianist).

Oefening met oktaven