In de klassieke muziek zijn er veel ‘versieringen’. Manieren om het spel te verfraaien. De voorslag is er eentje die ook veel in jazz-, blues- en popmuziek wordt gebruikt.

Je slaat een noot niet echt aan en hij mag qua tijdsduur niet ‘meetellen’. Je snoept hem dus af van de tijdsduur van een noot waar ie bijhoort.

In de muziek notatie wordt het als een klein nootje geschreven.

Bij alle noten zit de voorslag bij de onderste noot behalve bij het laatste akkoord. Daar zit de voorslag ‘in het midden’. Dit type versiering komt behalve in jazzy & bluesy muziek ook veel voor in de popmuziek (ballads!) dus vandaar ook onderstaande oefening.

De voorslag is nu niet een halve noot hoger of lager maar een hele noot (interval = hele of grote secunde). En hij mag ook wat langer duren. In de instructie video zal ik het verschil laten horen.

TIPS:

• Je kan dit zelf op meerdere akkoorden, intervallen of enkele noten oefenen.

Zowel links als rechts worden er nogal eens oktaven gespeeld. Links uiteraard als baspartij, denk aan de ‘Elton John Stijl’ voor ballads. Maar rechts om de melodielijn iets krachtiger te maken. De piano heeft als instrument namelijk wel het nadeel dat de hogere noten juist minder ‘sustain’ hebben. Ze klinken minder lang door en ze klinken van nature minder hard (volume) en je kunt er niets mee als ze eenmaal zijn aangeslagen. Om die laatste opmerking te begrijpen moet je denken aan een viool, trompet of saxofoon of (elektrische) gitaar. Instrumenten die heel goed melodielijnen kunnen spelen. Qua werking liggen die dichter bij de ‘menselijke stem’, oftewel het overnemen van zang partijen ligt dan meer voor de hand.

De piano heeft minder melodische mogelijkheden op dat vlak. Maar pianisten kunnen wel meerdere noten tegelijk spelen. Iets wat dan op een trompet of ander blaasinstrument nagenoeg onmogelijk is.

Als je de melodie niet direct twee-stemmig kan of wil maken (bijvoorbeeld omdat je niet weet welk interval je moet gebruiken) kun je de stem wel verdubbelen met het oktaaf.

Oefening met oktaven

Voor de LH is het goed om dit oefenen omdat je daarmee gelijk variaties van de baspartij onder knie krijgt, wat zeer bruikbaar is als je alleen speelt (solo-pianist).

Oefening met oktaven

We versieren als pianist ook vaak met ‘riedels’. Ze klinken lekker en zien er ook nog uit alsof je het heel goed kan 😉

Meestal wordt dit snel geassocieerd met het spelen in een restaurant of bar als achtergrondmuziek. Vandaar dat ik deze workshop “cocktail piano” heb genoemd.

Het is misschien een beetje ‘jaren-1920-stijl’ maar waarschijnlijk is er altijd wel een intro te doen op een live optreden (bijvoorbeeld I Will Survive) waar je dit kan (moet!) gebruiken.

Een handige manier om het te doen is denken in een groepje van 4. Aangezien het vaak op een 7 akkoord wordt gespeeld (de dominant: het akkoord dat het einde van een regel aangeeft en waardoor de luisteraar ‘verlangd’ naar het begin akkoord!) hieronder een voorbeeld van C7.

Met je LH speel je de c en met je RH de e, g en bes. Vervolgens ga je met je LH over je RH en speel je weer de c, een oktaaf hoger. Enzovoorts . . .

Cocktail piano

TIPS:

• Je kan dit op dezelfde akkoorden in andere toonsoorten oefenen, bv. D7, E7 A 7 etc.;
• Je kan dit ook op andersoortige akkoorden oefenen, bv. C7add9 etc.
• Dim akkoorden zijn uitermate geschikt hiervoor! (Waarom? -> Omdat de onderlinge intervallen telkens gelijk zijn!)

Van het (volledige) dim akkoord zijn er eigenlijk maar 3:

• C + Eb + Gb + A
• C# + E + G + A#
• D + F + Ab + B

De volgende, op D# of Eb, is namelijk weer gewoon een omkering van de eerste.

Omdat je wel verschillende basnoten onder een dergelijk akkoord kan spelen en omdat je omkeringen kan maken, net als bij ‘gewone’ akkoorden, kom je deze akkoorden wel in allerlei ‘benoemingen’ tegen. De onderste noot geeft de naam aan het akkoord. Maar Ebdim is eigenlijk de eerste omkering van Cdim etc.

Omdat de afstand van elke noot binnen het akoord tot de eerstvolgende andere noot binnen het akkoord steeds hetzelfde is, heeft dit akkoord – naast de specifieke ‘spannende’ klank – wat bijzondere eigenschappen. En voordelen!

• Zo is deze ideaal voor de “Oefeningen: cocktail piano”;
• Je kan ze wat makkelijker als gebroken vierklanken spelen;
• Je kan wat makkelijker de omkeringen achter elkaar spelen.

De laatste 2 punten behandelen we hier.

Gebroken vierklanken stijgend.

DIM akkoord (gebroken)

 

Gebroken vierklanken dalend.

DIM akkoord (gebroken 4klank)

TIPS:

• Maak de andere 2 varianten zelf (op C# en op D);
• Langzaam en goede techniek is het belangrijkst, snelheid komt vanzelf;
• Eventueel de LH meedoen met 1 noot.

Omkeringen

Je hoeft de akkoorden niet te breken, je kunt ze ook in hun geheel pakken en steeds omkeringen omhoog of omlaag oefenen. Dit kun je in je spel ook goed toepassen.

DIM akkoord omkeringen

 

TIPS:

• Eventueel uitbreiden naar meerdere oktaven;
• Langzaam en goede techniek is het belangrijkst, snelheid komt vanzelf;
• Eventueel de LH meedoen met 1 noot.

Er zijn een paar ‘licks’ of ‘trucs’, zoals ik ze liever noem, die typisch zijn voor Rock & Roll en ook gelijk een goede oefening. Die heb ik hier verzameld.

Oefening 1 (maat 1) en 2 (maat 2)

 

Oefening 3

 

Oefening 4

 

TIPS:

• Doe dit ook op andere akkoorden (toonsoorten);
• Denk hierbij ook aan de voorslagen (zie Oefeningen: voorslagen);
• Doe dit niet te snel!!! Mensen denken altijd dat snelheid de swing bepaalt, dat is niet zo.
• De essentie is dat je dit vanuit ontspanning kan spelen: er mag geen spanning in de spieren van je arm gaan zitten, je moet dit eindeloos vol kunnen houden. Voel je spanning en hou je het niet vol, verlaag dan de snelheid!

Oefening 5
Bij deze geen notenschrift. Het gaat hier om een soort triller. Pak twee noten, meestal gebruiken we hiervoor een (grote of kleine) terts of het oktaaf. Beweeg deze gelijkmatig heen en weer. Uiteindelijk zit het effect bij deze ‘lick’ wel in de snelheid maar ook hier geldt, je moet dit vanuit ontspanning kunnen en dat vergt oefening. Dus langzaam beginnen, de snelheid komt ‘vanzelf’ als je vaakt genoeg oefent. Liever elke dag (of in ieder geval regelmatig) kort dan een enkele keer lang. Niet forceren!

In deze les kijken we naar de (basis)akkoorden die je kunt ‘bouwen’ met behulp van de noten uit een en dezelfde toonladder. Of anders gezegd, een nummer staat geschreven in een toonsoort, bijvoorbeeld in de toonsoort C majeur, wat betekent dat voor de akkoorden die je (standaard) kunt gebruiken.

[voorbeeld gaat uit van de toonladder van ‘c’]
De aanpak is :
Stap 1-> welke noten zitten in de toonladderd van C: c, d, e, f, g, a en b. Stap 2-> start met het bouwen van een akkoord, telkens op een noot van deze toonladder. Je mag ook voor het bouwen van de akkoorden alleen noten gebruiken uit de toonladder van C:
– op de c wordt dat dan een akkoord met de noten c, e en g. Een akkoord is een stapeling van de terst en de kwint.
– op de d wordt dat dan een akkoord met de noten d, f en a.
– op de e wordt dat dan een akkoord met de noten e, g en b.
– op de f wordt dat dan een akkoord met de noten f, a en c.
– op de g wordt dat dan een akkoord met de noten g, b en d.
– op de a wordt dat dan een akkoord met de noten a, c en e.
– op de b wordt dat dan een akkoord met de noten b, d en f.

Als we nu kijken naar de akkoorden de we hebben verzameld aan de hand van de 7 ‘start’ noten uit de toonladder van C:
I. op c -> C majeur of C groot
II. op d -> D mineur of D klein
III. op e -> E mineur of E klein
IV. op f -> F majeur of F groot
V. op g -> G majeur of G groot
VI. op a -> A mineur of A klein
VII. op b -> B half verminderd (dit is een ‘rare’)

Nu noemen we de akkoorden in de toonladder ’trappen’. En we zeggen dan: ‘de derde trap van c is E mineur.’ Enzovoorts.
En als we dat algemener maken:
– de eerste trap is majeur
– de tweede trap is mineur
– de derde trap is mineur
– de vierde trap is majeur
– de vijfde trap is majeur
– de zesde trap is mineur
– de zeven trap is half verminderd

Q: “En, wat heb je hieraan?”
A: “Nou, op deze manier weer je welke akkoorden altijd bij elkaar passen, welke sowieso goed klinken. Speel maar eens: C, Am, F en G. Of: C, Dm en G. Of: C, F, Em, Am, Dm en G. Klinkt altijd!” 🙂

Jazeker . . . glissando’s moet je ook echt kunnen!

Een ‘Glissando‘ is het ‘glijden’ over de toetsen. Dus niet noot voor noot spelen met je vingers maar (zo lijkt het) met je hele hand over de toetsen strijken van rechts naar links (of andersom). En ook al lijkt het alsof dit ‘zomaar iets is dat iedereen kan’, je hoort toch echt wel het verschil tussen de pianisten die hun instrument beheersen en degenen die dit soort versiering toch wat ‘onwennig’ doen.

Er zijn om te beginnen verschillende versie’s:

1. De witte toetsen of de zwarte (= andere klank);
2. Omhoog of omlaag;
3. Qua aanslag van een noot- of akkoord:
   • Van een noot- of akkoord af of
   • Juist naar een noot- of akkoord toe of
   • Zonder aanslag van enige noot;
4. Aantal herhalingen:
   • Enkel of
   • Meerdere achter elkaar (typisch voor Rock & Roll);
5. Eén of twee handen tegelijk (LH en RH tegelijk).

De techniek:

1. Met de duim;
2. Met de wijsvinger;
3. Met de hand, onder-/binnenkant, vingertoppen;
4. Met de hand, onder-/binnenkant, handpalm/muis;
5. Met de hand, buitenkant.

De techniek die je toepast is afhankelijk van:

1. de versie die je speelt;
2. LH of RH;
3. De kracht die je moet zetten (oftewel het volume dat je wilt krijgen);
4. Je eigen voorkeuren;
5. Je emotionele staat van opwinding op dat moment 😉

RH = rechterhand, noten van hoog (rechts op het klavier) naar laag (links op het klavier)
LH = linkerhand

Uitgaande van het C-akkoord

Standaard C-akkoord

RH:	G
	E
	C
LH:	C

 

 

Csus2

RH:	G
	E
	D
	(C)
LH:	C

RH = rechterhand, noten van hoog (rechts op het klavier) naar laag (links op het klavier)
LH = linkerhand

Uitgaande van het C-akkoord

Standaard C-akkoord

RH:	G
	E
	C
LH:	C

 

Cadd9                                                 Cmaj7add9

RH:	D				D
	G				B
	E				G
	C				E
LH:	C				C

De Cadd9 op zichzelf staand wil oplossen naar een gewone C. 

Soms wordt dit aan het begin van een nummer gebruikt, bijvoorbeeld Yesterday van The Beatles of Close to you van The Carpenters.

Vaker zie je de 9^de noot als toevoeging bij een maj7 akkoord, zie voorbeeld Cmaj7add9. De klank van dit akkoord is veel opener, het dwingt niet om te worden opgelost, je kunt deze makkelijk op zichzelf staand gebruiken. Een typisch (neo) Soul en R&B en Jazz akkoord.

RH = rechterhand, noten van hoog (rechts op het klavier) naar laag (links op het klavier)
LH = linkerhand 

Uitgaande van het C-akkoord

Standaard C-akkoord

RH:	G
	E
	C
LH:	C

 

Cmaj7

RH:	B	G	E
	G	E	B
	E	(D)	G
	C	B
LH:	C

Een akkoord dat veel gebruikt wordt in jazzy / latin stijlen of popmuziek uit de (neo) soul en R&B-hoek.

Speel maar eens een Cmaj7 en een Fmaj7 afwisselend.

Vaak in combinatie met een add9. Zie in dit geval de D tussen haakjes bij de 2^de variatie. Meer daarover bij de les over de add9 toevoeging.