De pedalen van een piano

Sustain pedaal

Het belangrijkste pedaal van een piano is degene aan de rechterkant. Dat is het ‘sustain‘ pedaal. Sustain is engels voor ‘vasthouden’. Bij een akoestische piano slaat een hamer op een snaar, telkens wanneer je een toets indrukt. Als je de toets loslaat dan valt er een ‘demper’ op de naar. Daarmee stopt het trillen van de snaar en dus ook het voortbrengen van het geluid. Toets ingedrukt => geluid, toets loslaten => geluid stopt.
Met het sustain pedaal ingetrapt worden alle dempers omhoog gehouden, zodat zij los van de snaren komen. Als je nu een toets indrukt dan klinkt de noot en als je de toets loslaat . . . dan blijft de noot doorklinken!
En dat is precies de bedoeling van dit pedaal. Je kunt daarmee de noten door laten klinken ondanks dat je de toetsen weer los laat. Wat soms moet omdat je anders bepaalde passages niet kunt spelen. Bijvoorbeeld omdat de noten te ver uit elkaar liggen of dat je er meer vingers voor nodig hebt dan je hebt. En soms is het vanwege het ‘kleurende’ effect. Als het pedaal ingedrukt houdt terwijl je speelt klinken de noten ‘door elkaar’ en dat kan, als je het goed gebruikt, mooier klinken. Voller.
Maar zoals gezegd, het gebruik van het sustain pedaal moet je ook leren en oefenen. Als je hem te lang of te vaak gebruikt kan het ook als een ‘brij’ gaan klinken.

Una corda

Het meest linker pedaal is bij een standaard akoestische piano een zogenaamd ‘softpedal‘. Je kunt daarmee de toon die je speelt wat verzachten, in volume en klankkleur.
Voor wie het echt wil weten: in een akoestische piano hebben sommige noten meer dan 1 snaar, bijvoorbeeld 2 of 3. Deze snaren zijn wel identiek qua lengte en stemming, oftewel het is wel allemaal dezelfde noot of toon. Maar als je een toets aansluit zullen er dan 2 of 3 snaren gaan trillen. Dit is om de klank wat voller te maken. Vooral de hogere tonen hebben dit nodig. Deze snaren zijn veel korter dan de lage noten.
Met het linker pedaal schuif je de hamers iets opzij, opdat ze slechts 1 van de 2 (of 3) snaren raken. Dit pedaal moet je dan ook gebruiken als in de bladmuziek ‘una corda’ staat aangegeven. Dat betekent ‘één snaar’. Maar dat is meer voor de klassieke pianisten onder ons.

Sostenuto

Soms is een (linker) pedaal een sostenuto pedaal. Dit is een heel bijzondere functie. Deze houdt alleen de noten vast (zoals het sustain pedaal doet) die op het moment van intrappen waren ingedrukt. Het lijkt helemaal hetzelfde als het sustain pedaal maar het verschil komt tot uiting als je daarna verder speelt. De noten die je NA het intrappen van het pedaal speelt zullen weer gewoon gedempt worden bij het loslaten van de toets. Dus waar het bij een sustain pedaal op die manier heel snel een brij zal worden omdat alles wat je speelt door elkaar gaat klinken, is dat bij het sostenuto pedaal niet zo. Met dit pedaal kun je bijvoorbeeld een mooi akkoord spelen, deze vasthouden met het pedaal en daarna er allerlei loopjes overheen maken.

Bij 3 pedalen op een akoestische piano is de middelste meestal een zgn. studie pedaal. Deze maakt het volume van de piano heel erg zacht, opdat je kan studeren zonder dat de buren er last van hebben. Het is heel anders dan het ‘softpedal’ aangezien het gebruik van dit pedaal gelijk ook de mooie toon van de piano weghaalt. Er zijn 2 soorten: pedalen die een doek tussen de hamers en de snaren zetten en pedalen die de hamers een stuk naar voren duwen.

Digitale piano

Voor de digitale piano is over het algemeen alleen het sustain pedaal nagenoeg ‘essentieel’. Dit pedaal is een wezenlijk onderdeel van je spel voor de ‘medium’ tot gevorderde speler. Deze functie (het aansluiten van een sustain pedaal) zit standaard ook op alle digitale piano’s.

Het volume regel je op een digitale piano heel anders, in het geval dat je de buren wilt ontzien zelfs door met een koptelefoon op te spelen. Dus een studie pedaal heb je daar niet voor nodig. Klassieke pianisten willen op een digitale piano misschien nog wel een softpedal omdat het ‘una corda‘ effect voor hun soms van belang is. Maar dan moet je ook wel een digitale piano hebben die dit effect kan nabootsen. Dat is niet standaard.

Sostenuto is een bijzonder effect. Ook hiervoor geldt dat niet alle digitale piano’s dit effect kunnen simuleren. Daarnaast wordt het muzikaal niet vaak (uitvoerend) toegepast, meestal is het alleen leuk om het oefenen interessant te maken. Niet iedereen kan er wat mee, dus nodig is dit zeker niet.

En vandaar dat je bij een elektrische en elektronische (zie ) piano meestal maar 1 pedaal ziet: het sustain pedaal.

NB Soms gebruiken toetsenisten bij live optredens meer pedalen en dan zijn het hele andere functies. Op digitale stage piano’s, (professionele) keyboards en synthesizers kunnen pedalen geprogrammeerd worden om allerhande functies uit te voeren, bijvoorbeeld het switchen van geluid, het aan/uit zetten van een arpeggiator of sequencer etc.

Een maand abonnement biedt vele voordelen, waaronder:

✓  Toegang tot alle bestaande lessen en cursusmateriaal
✓  Voor jou op maat gemaakte lessen
✓  Uitleg aan de hand van duidelijke video's
✓  Bladmuziek van alle nummers
✓  Leren in je eigen tempo
✓  24/7 support van je eigen privé pianodocent
✓  Je favoriete nummers aanvragen
✓  Noten lezen is niet nodig
✓  Je hoeft niks zelf te printen
✓  Platform werkt op alle devices
✓  Je zit nergens aan vast

Voor slechts € 14,95 per maand!
maandelijks opzegbaar

En wat zeggen de cursisten?